Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2008

Το Θείο Τραγί - Τρίτο Μέρος

.
(Σημείωση: Για να μην προκληθεί σύγχυση κειμένων, έβαλα διαφορετικά χρώματα.
Με καφέ γραμματοσειρά τα κείμενα του Σκαρίμπα, με γκρίζα οι παραθέσεις από τον Λιαντίνη και με μαύρη οι δικοί μου σχολιασμοί.)

"Το πρώτο ερώτημα και επιχείρημα του κάθε ανθρώπου είναι η Θεολογία του: Ποιος έφτιαξε τον κόσμο (τον Ήλιο, τη Γη, και τους αστέρες;) Ο θεός! Ε! καλά και το Θεό ποιος τον έφτιαξε; Απορία ψάλτου – βηξ. Κανείς δεν μπόρεσε να απαντήσει. Ο φαύλος κύκλος, χαίνει –στο ερώτημα- μπροστά τους. Η παραπέρα συζήτηση επί του θέματος είναι στην πραγματικότητα μια "αθεολογία". Έτσι ο άνθρωπος (=η ανθρωπότητα) εν τη αγωνία του να συλλάβει επαυτοφώρω την αλήθεια, ενέπεσε σε πλάνες πολύ δεινότερες από την άγνοια και την αδυναμία του να εξηγήσει τα ανεξήγητα. Μόνο η Βίβλος υπαινίχθη –πως- την σχετική αλήθεια (γιατί ολόκληρη είναι για τους ανθρώπους ανέφικτος) λέγουσα –που- ότι ο Θεός είναι "πανταχού παρών και τα πάντα πληρών" αλλά διάβηκε από πλάι της χωρίς να το εξηγήσει και χωρίς να αντιληφθεί πόσο εγγύς της σχετικότητας" αυτής επέρασε –απαράσκευη.
Τι άλλο μπορεί να είναι αυτό που ο Θεός είναι πάνω του πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, παρά η φύση; Τον Θεό ποιος τον είδε;….
'Θεός είναι το άπειρον – δεν έχει ούτε αρχήν ούτε τέλος' έλεγαν και λένε σχεδόν σύξυλοι οι θεολόγοι και οι άξιοι του ονόματος φιλόσοφοι και σκεπτόμενοι άνθρωποι. Η θρησκεία μας τον λέει Άναρχον(=χωρίς αρχήν) και προαιώνιον (=πριν χρόνου).
Ο μέγας όμως Αϊνστάιν, είπε το Σύμπαν 'πεπερασμένον' (άρα λέω εγώ –θνητόν, και άρα και το Θεό!).
(σημ: Αφού το σύμπαν-φύση είναι 'πεπερασμένον', επομένως έχει αρχή και τέλος, άρα το τέλος σημαίνει θνητότητα και το ίδιο και ο Θεός σαν πανταχού παρών και τα πάντα πληρών)
Ο δικός μας όμως Ηράκλειτος (ο πρόδρομος αυτών αυτός τον "Εξελικτών" και του Δαρβίνου) είπε ότι 'τα πάντα ρεί'! δηλαδή ότι μεταβάλλονται, εξελίσσονται ή διαφοροποιούνται. Δεν είπε διόλου ότι ξεπερνώνται και ώστε 'πεθαίνουν'! Κοτζάμ σοφός (ο Αϊνστάιν δηλαδή) δεν εκατάλαβε ή και δεν… διάβασε τον μεγαλύτερον του κόσμου αυτόν Έλληνα σοφό;
Ο Θεός (είτε ως υπερούσιος, είτε "διάχυτος") ας με συγχωρέσει ότι σκανδαλίστηκα με την "κοσμογονία" του μεγάλου Αϊνστάιν εγώ ένας ταπεινός γραφιάς και πληβείος του λόγου."

(Γ. Σκαρίμπας)Ειλικρινά με τρελαίνει αυτό το ειρωνικό ύφος (το τάχα αμαθές), του "ταπεινού γραφιά και πληβείου του λόγου"!
Ο Θεός (είτε ως υπερούσιος, είτε διάχυτος), ας τον συγχωρέσει!
Τι κρύβεται σε αυτήν την απλή παρένθεση, την τάχατες έτσι πρόχειρα βαλμένη συμπληρωματικά, στην πρόταση;
Μήπως η βάση όλης της θεολογικής διαμάχης ανά τους αιώνες; (Της 'θεουσιάνικης αθεολογίας' όπως την χαρακτηρίζει παρακάτω).

Υπερούσιος (υπέρ, εκτός ουσίας), είναι ένας εξωκοσμικός Θεός, που προϋπήρχε της Φύσης (του κόσμου γενικά), δεν υπόκειται στους 'θνητούς' νόμους της, μένει αιωνίως έξω από αυτήν (υπέρ αυτής), την βλέπει όπως π.χ. ο αστροναύτης βλέπει τη γη από το φεγγάρι, αλλά όντας παντοδύναμος, μπορεί να προκαλεί εκτροπές στους φυσικούς νόμους μέσω των θαυμάτων.

Διάχυτος (πανταχού παρών και τα πάντα πληρών), είναι ο Θεός που γεννήθηκε από τη Φύση, ζει μέσα στη Φύση και συνεπώς υπόκειται στους νόμους της, ταυτίζεται με αυτήν, είναι η ίδια η Φύση (αεί μεταβαλλόμενη).

Και συνεχίζει:

"(Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο ίδιος είπε ότι: 'Το σύμπαν είναι καμπύλον!' Και θα τον ρώταγα εγώ ο αφελής διαγνοητής του σώζοντος λόγου: 'Και όξω από την καμπύλην τι υπάρχει; Τίποτα; Μα και το τίποτα είναι και αυτό φύση, η δε φύση "εχθαίρει το κενόν" – κλείνει η παρένθεση.)
Η αντιφατική αυτή θεώρηση του υλικού – Σύμπαντος από τους δύο αυτούς μεγαλύτερους φυσιολογοφιλόσοφους της ανθρωπότητας, σκορπίζει περισσότερη ταραχή και σύγχυση στο θέμα. Μια απέραντη και πολλαπλή διελκυστίνδα, ένα αδυσώπητο αλληλοτραμπάλισμα άρχισε να ταρακουνάει την ανθρωπότητα, η οποία μη μπορούσα να χωρέσει 'ολόκληρο το Θεό' στο βρωτό μυαλουδάκι της, τον κατατεμάχισε σε διάφορα ονόματα, σε μορφές και σε πρόσωπα και τον έκαμε χιλιάδες θρησκείες, αιρέσεις και τοτέμ διαφέρουσες μεταξύ τους, αλληλομισούμενες και συχνά αλληλοσφαζόμενες υπέρ πίστεως και σωτηρίας των πιστών τους!
Οι πυρές, τα βασανιστήρια, οι σταυρώσεις και οι κάθε είδους κακούργες μισαλλοδοξίες, οι πόλεμοι, οι Ιερές εξετάσεις, ερήμωναν συνοικίες, χωρία, πόλεις και ολόκληρα έθνη.
Σαν δηλητηριώδη μανιτάρια απεμύζησαν τις ρίζες του ανθρώπινου πλατάνου. Ανεφάνησαν οι Σοφοί, οι μάγοι και οι Προφήτες των διαφόρων θεοτήτων. Η Ασία γιόμισε από αναστάσεις εκ νεκρών και η Ευρώπη από Αγίους και Άγιες, από σημεία και θαύματα από Ιερεμίες των καιρών και από ..έκπτωτους Αγγέλους!
…Η τύφλα, η αμάθεια, η δεισιδαιμονία και ο κοπαδιασμός μαστίζουν ανελέητα την θρησκευτική ανθρωπότητα.
Η Θεουσιάνικη "α-θεολογία" για τα συμφέροντα, μώραναν το Θείον άλας των μυαλών, την κρίση και τη λογική του ανθρώπου.
Ο λέγων ότι υπάρχει Θεός, λέγει μια ανοησία.
Και ο λέγων ότι δεν υπάρχει Θεός λέγει μια άλλη.
Η καταζήτησή Του, είναι μια πάλη κατά του πασιφανούς. Είναι άπελπις η προσπάθεια της επί τα ίχνη του ανέφικτου θέσεως των βημάτων του ανθρώπου.
Τούτο, είναι μια ανόητη και φρούδη εθελοκαθαίρεση των πεπρωμένων του, να είναι μακάριος, εφήμερος και ευτυχής εν τω μέσω της γήινης χαράς και των ανατολών του Ηλίου, των πετεινών του ουρανού και των 'Φωνηέντων' ζώων του Αισώπου. Η επί του Πλανήτου δυστυχία του, είναι έργο δικό του. "




Ας συνεχίσω και πάλι την εξήγηση-συμπλήρωση του Σκαρίμπα με Λιαντίνη:

"Ο λέγων ότι υπάρχει Θεός, λέγει μια ανοησία.
Και ο λέγων ότι δεν υπάρχει Θεός λέγει μια άλλη."

"Ποιος τολμάει να ειπεί πιστεύω στο Θεό;
Ποιος τολμάει να ειπεί δεν πιστεύω στο Θεό;
Έτσι αποκρίθηκε ο Φάουστ στην ερώτηση της Μαργαρίτας. ('Πιστεύεις στο Θεό;')

"...από την άγνοια και την αδυναμία του να εξηγήσει τα ανεξήγητα... "
"...γιατί ολόκληρη -η αλήθεια- είναι για τους ανθρώπους ανέφικτος..."
"...μη μπορούσα να χωρέσει 'ολόκληρο το Θεό' στο βρωτό μυαλουδάκι της..."

"Εάν είμαι άνθρωπος, κατά την έννοια ότι έχω συνείδηση των ορίων μου και επίγνωση του πόσο βαθύ είναι το πρόβλημα του όντος, δεν είναι δυνατό να δώσω άλλη απάντηση στην ερώτηση της Μαργαρίτας.
Όταν στην ερώτηση αποκριθώ, ναι! …γίνομαι αυτοστιγμεί μωρός. Γιατί δέχομαι στενόκαρδα και στενόμυαλα, κάτι που δεν το ξέρω, σαν αληθινό. Καταντώ δογματικός. Και η επιστήμη θα με πετάξει αυτόματα έξω από τα όριά της με την παρατήρηση: διότι λες ανοησίες.
Όταν στην ερώτηση αποκριθώ, όχι! …γίνομαι αυτοστιγμεί μωρός. Γιατί δέχομαι στενόκαρδα και στενόμυαλα, κάτι που δεν το ξέρω, σαν αληθινό. Καταντώ δογματικός. Και η επιστήμη θα με πετάξει αυτόματα έξω από τα όριά της με την παρατήρηση: διότι λες ανοησίες.
Τι απομένει να αποκριθώ; Αυτό ακριβώς είναι το λεπτό σημείο, που γεννά την ανεξάντλητη γονιμότητα του προβλήματος." (Γκέμμα-Λιαντίνης)


Αυτό το λεπτό σημείο που γεννάει "μια απέραντη και πολλαπλή διελκυστίνδα, ένα αδυσώπητο αλληλοτραμπάλισμα που ταρακουνάει την ανθρωπότητα".

"Ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη παράπεσε η αληθινή σου μέρα" (Ελύτης)

"...μια ανόητη και φρούδη εθελοκαθαίρεση των πεπρωμένων του..."


(εθελοκαθαίρεση: η εκουσίως ακούσια οικειοθελής παράδοσή μας άνευ όρων στην αδράνεια της μοιρολατρίας)

"Ό,τι σου μένει κι ό,τι σου δίνεται είναι εκείνο το σημείο, το άπειρα ελάχιστο ανάμεσα στο όχι και το ναι, να το ευρύνεις, να το πλατύνεις, να το βαθύνεις, να το εντείνεις. Να το μεταχειριστείς μ' ένα τέτοιο τρόπο απόπειρας, και δοκιμασίας, και βασανισμού, και αγωνίας, ώστε από το απειροελάχιστο σημείο να δημιουργήσεις διάσταση, και έκταση, και διάρκεια, χώρο και χρόνο.
Να πλάσεις
, δηλαδή, από το ανάμεσα στο ναι και στο όχι ζωή, αλήθεια και ύπαρξη.
Είναι χρεία το σημείο το ελάχιστο της αδυνατότητας και της ουτοπίας ανάμεσα στο ναι και στο όχι να το κοιτάξουμε έτσι, ώστε να απορροφήσει σε όλη τη ζωή τη ζωή μας. Τη βιοτική μας μέριμνα, δηλαδή, την πνευματική ορμή, την υπαρκτική ετοιμότητα, την ηθική πράξη."

Όποιος πιστεύει στο Θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό Θεό.
Όποιος δεν πιστεύει στο Θεό, έχει μέσα του ένα νεκρό άνθρωπο.
Όποιος πιστεύυει αλλά και δεν πιστεύει στο Θεό, έχει μέσα του ζωντανό το νόμο της φύσης.
Απλά καταληπτά, και στα μέτρα του ανθρώπου ζει το θαύμα του κόσμου."
(Γκέμμα-Λιαντίνης)

"Η καταζήτησή Του (Θεού), είναι μια πάλη κατά του πασιφανούς. Είναι άπελπις η προσπάθεια της επί τα ίχνη του ανέφικτου θέσεως των βημάτων του ανθρώπου."
"Εάν η υπαρκτική μας εφόπλιση, η λογική δηλαδή το βίωμα η φαντασία η διαίσθηση το συναίσθημα και τα πάθη μας, δεν υπερβαίνει τη χωρητικότητα των φυσικών μας ορίων – εάν γνωρίζει και καταφέρνει να μας συγκρατεί στα μέτρα της φυσικής μας κατασκευής – εάν δε διαχέεται από το χάος της υπερβολής, σ' εκείνη την τύφλα που οι έλληνες τραγικοί την είπανε Ύβρι, τότε δεν υπάρχει άλλος δρόμος, παρά να παραδεχτεί την απόκριση που έδωκε ο Φάουστ στην Μαργαρίτα.
Ζήτα το άγνωστο. Χτύπα να σου ανοίξει να περάσεις ο τοίχος που δεν έχει πόρτα. Κάμε να μεταλλάξεις την απορία σου σε δημιουργία, και το ανθρώπινό σου σε λύτρωση."
(Γκέμμα-Λιαντίνης)

(Συνεχίζεται…)

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

"Η τέχνη είναι αυτή που δημιουργεί τη θρησκεία. Η τέχνη είναι αυτή πάλι που την καταστρέφει. Η τέχνη και η θρησκεία διαδέχονται η μια την άλλη σε έναν αμετάβλητο και διηνεκή κύκλο. Η τέχνη δημιουργεί το ιδεώδες, από το οποίο αδειάζει λίγο λίγο το νόημά του η θρησκεία. Ποιό νόημα έχει αυτό το ατέλειωτο πήγαινε έλα , σ΄αυτό το φαύλο κύκλο όπου το αντικείμενο δεν παίρνεται πίσω από το υποκείμενο παρά για να ξαναγεννηθεί αμέσως."

Ανώνυμος είπε...

"Είναι το σώμα με βάση τα "ποιητικά" του Λιαντίνη που δυνάμει της απονέκρωσής του , οφείλει να επιτρέψει την προσέγγιση του υπερφυσικού διαλυόμενο. Εγχείρημα τόσο ψευδαισθησιακό και μάταιο όσο και το να εξασκεί κανείς τα πόδια του χρόνια ολόκληρα στο να κάνουν βήματα χορού, με την ελπίδα ότι έτσι θα καταφέρουν να μάθουν μια μέρα να παίζουν φλάουτο"

Ανώνυμος είπε...

Σ΄αυτή τη κουβέντα περί Θεού και ότι η ψυχή του ατόμου ουσιαστικά αντιτίθεται στο σώμα του μπορούμε να βρούμε δυο σημασίες. Την απελευθέρωση του αισθησιασμού αλλά και την υποταγή του αισθησιασμού στην ψυχή."Μια απελευθέρωση του αισθησιασμού θα ήταν αναμφίβολα απελευθέρωση της απόλαυσης, πράγμα που προϋποθέτει την απουσία ένοχης συνείδησης αλλά και μια πραγματική δυνατότητα ικανοποίησης." Αλλά στην αστική κοινωνία είναι αναγκαία η πειθαρχία γι΄αυτό και όλη η θεολογικοφανής παράνοια. Στό τέλος ο αισθησιασμός εξιδανικεύεται. Και το ουράνιο επέκεινα όλο ενισχύεται."

Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής είπε...

@Πρώτο σχόλιο
Δεν θα καταλάβαινα αυτόν τον συγκερασμό θρησκείας-τέχνης, διαμάχης, φαύλου πάρε-δώσε, αν δεν έριχνα τυχαία, μόλις χθες το βράδυ, μια ματιά σε ένα καινούργιο βιβλίο που ήρθε στα χέρια μου:

"Η τέχνη συμβολίζει το νόημα της ύπαρξής μας. Ο καλλιτέχνης θέλει να κλονίσει εκ βάθρων τη σταθερότητα της κοινωνίας για να πλησιάσει περισσότερο το ιδεώδες. Η κοινωνία αποζητά τη σταθερότητα, ο καλλιτέχνης το άπειρο.

Ο άνθρωπος προσπαθεί συνεχώς να συντονιστεί με τον κόσμο, τυραννισμένος από τη λαχτάρα να κατακτήσει ο ιδεώδες που βρίσκεται έξω από αυτόν και που το αντιλαμβάνεται διαισθητικά, θεωρώντας το πρωταρχικό αξίωμα.

Η τέχνη λοιπόν, όπως και η επιστήμη, είναι μέσο για να αφομοιώσουμε τον κόσμο, αποτελεί εργαλείο γνώσης του κόσμου στη διαδρομή των ανθρώπων προς την "απόλυτη αλήθεια".

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τέχνη είναι σύμβολο του σύμπαντος, εφόσον έχει σχέση με την απόλυτη πνευματική αλήθεια, που μας την κρύβουν οι θετικιστικές, πρακτικές ενέργειές μας.

Η τέχνη γεννιέται και στεριώνει εκεί όπου υπάρχει διαχρονική και ακόρεστη δίψα για το πνευματικό, το ιδεώδες- μια δίψα που οδηγεί τους ανθρώπους στην τέχνη.

Σκοπός της τέχνης είναι να ετοιμάσει τον άνθρωπο για τον θάνατο, να οργώσει και να καλλιεργήσει την ψυχή του, κάνοντάς τη να στραφεί στο καλό.

Αρκεί να κοιτάξουμε προσεκτικά τα αριστουργήματα της τέχνης, εισχωρώντας στη ζωογόνο και μυστηριακή τους δύναμη, και θα δούμε καθαρά το διφορούμενο και μαζί ιερό νόημά τους." (Α. Ταρκόφσκι-"Σμιλεύοντας το χρόνο-Τέχνη, δίψα για το ιδεώδες")



@Δεύτερο σχόλιο
Μη έχοντας υπ' όψιν τα "ποιητικά" του Λιαντίνη, δε νομίζω να κατάλαβα τι ακριβώς εννοείς. Ποια απονέκρωση και ποια διάλυση οφείλει (και γιατί να οφείλει;) να μας συνδέσει με το υπερφυσικό; Η ενσυνείδητη νέκρωση (αν μπορεί να επιτευχθεί) ή ο θάνατος;

@Τρίτο σχόλιο
Απελευθέρωση αισθησιασμού:
Ο Σκαρίμπας γράφει: {Ο Ιεχωβά, τους "πρωτόπλαστους" τους είχε ντύσει ως γνωστό με μόνο εκείνο… το φύλλον συκής. Χρειάστηκε να αμαρτήσουν για να –την γυμνότητά τους- ντραπούν… Το "ασκανδάλιστον" τους ..σκαντάλεψε!
Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με μας. Ημαρτημένοι στην ερωτική φυσιολογία μας, σκανδαλισμένοι και σεξουαλικά "απωθημένοι"…}


Αν δεν απαγορευτεί κάτι, δεν μπορούν να υπάρξουν νόμοι (αποφυγής και προστασίας) και κατευθυντήρια πειθαρχία.
Η απαγόρευση ενισχύει την αξία του απαγορευμένου, μέχρι, όπως λες, να εξιδανικευτεί.

Νομίζω ότι η υποταγή του αισθησιασμού στην ψυχή, είναι ο καλύτερος συνδυασμός, Μια "ευγενική" υποταγή αναδεικνύει το ανώτερο επίπεδο και των δύο.

(Και για να μην παρεξηγηθώ με τη λέξη "επίπεδο" για την ψυχή -μια και αξιωματικά έχει αναλλοίωτη πρωταρχική καθαρότητα- εννοώ ότι λάμπει με πιο διαυγή και αναγνωρίσιμο τρόπο η θολή λανθάνουσα εικόνα της μέσα μας)

Ανώνυμος είπε...

Αυτό το υποταγή του αισθησιασμού στην ψυχή μάλλον σαν ηθικίστικο ακούγεται.Δεν με νοιάζει να μάθω για την ψυχή μου και τους υποταγμένους της , ευγενική δεν είναι ποτέ η υποταγή, αλήθεια πόση ελευθερία σ΄αυτό το λόγο,εκεί θέλω να μένω σε μια γωνιά μεθυσμένος και μετέωρος αγναντεύοντας την ομορφιά του ήλιου, την ομορφιά του θραύσματος της ηδονής. Αφελής ηδονιστής της αίσθησης να αδειάζω τον εαυτό μου μέσα σ' ένα άγγιγμα.΄Ολα αυτά τα κανονιστικά κάνουν ακόμη και τη φωτιά να φαίνεται σκοτεινή μέσα στην ομίχλη που βλαστημά την αίσθηση.

Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής είπε...

@"…ευγενική δεν είναι ποτέ η υποταγή"
Διαφωνώ. Η υποταγή που γίνεται οικειοθελώς και από αγάπη είναι υψηλότερη της ευγένειας.
Παραθέτω μια παραβολή του Ζεν:
{Ένας άνδρας και μια γυναίκα, παρ' όλο που έζησαν μαζί 30 χρόνια, δεν είχαν παιδιά. Την ημέρα του τριακοστού έτους της συζυγικής ζωής, η γυναίκα όπως πάντα, έψησε ένα στρογγυλό ψωμάκι. Τέτοια ψωμάκια έκανε κάθε πρωί. Ήταν σαν παράδοση. Όπως πάντα, το έκοψε εγκάρσια στα δύο και άπλωσε το χέρι της με το πάνω μέρος της κόρας του ψωμιού στον σύζυγό της, όμως μετά σταμάτησε την κίνηση του χεριού και σκέφτηκε: "Την ημέρα του τριακοστού έτους της συζυγικής ζωής μας, νομίζω πως έχω το δικαίωμα να φάω εγώ αυτό το ροδοκόκκινο μέρος του ψωμιού. 30 χρόνια το ονειρευόμουνα. Στο κάτω-κάτω 30 χρόνια ήμουν πιστή και καλή σύζυγος και νοικοκυρά, πόσες δυνάμεις και υγεία αφιέρωσα στην οικογένειά μας". Η γυναίκα πήρε την απόφαση και έδωσε στον σύζυγό της το κάτω μέρος του ψωμιού, ενώ το χέρι της έτρεμε από την παραβίαση της παράδοσης 30 ετών!
Ο άνδρας της πήρε το κάτω μέρος του ψωμιού και είπε συγκινημένος:
- Πόσο ανεκτίμητο δώρο μου έκανες σήμερα, γυναίκα μου! Εδώ και 30 χρόνια δεν έχω φάει το κάτω μέρος του ψωμιού που μου αρέσει πάρα πολύ, γιατί πάντα θεωρούσα, πως δίκαια ανήκει σ' εσένα.}

Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής είπε...

@ Το "ευγενική υποταγή" το εξηγώ με τα λόγια του Επίκουρου:

{Όταν λοιπόν λέμε πως η ηδονή είναι σκοπός της ζωής, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων ούτε τις κολλημένες στον απόλαυση… παρά το να μην υποφέρουμε στο σώμα και να μην ταραζόμαστε στην ψυχή.
Δεν είναι τα μεθύσια και τα' αδιάκοπα ξεφαντώματα, ούτε η απόλαυση αγοριών ή γυναικών ούτε ψαριών και των άλλων, όσα προσφέρει πλούσιο τραπέζι, που γεννούν την ευχάριστη ζωή, παρά το νηφάλιο λογικό που ερευνά στο βάθος τις αιτίες για την κάθε προτίμηση ή αποφυγή και διώχνει τις φαντασιοκοπίες, που είναι αφορμές για τις μεγάλες ψυχικές ταραχές.
Αυτών όλων αρχή και το μεγαλύτερο είναι η φρονιμάδα.
Γι αυτό και από τη φιλοσοφία ψηλότερα στέκεται η φρονιμάδα, κι απ' αυτήν ξεκινούν οι άλλες αρετές, που διδάσκουν πως δεν μπορεί να ζει κανείς ευχάριστα χωρίς να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, ούτε φρόνιμα ηθικά και δίκαια χωρίς ευχάριστα. "Γαρ αι αρεταί τω ζην ηδέως, και το ζην ηδέως τούτων εστίν αχώριστον"}

(Διογ. Λαέρτ. Χ 131-132)

Ανώνυμος είπε...

΄Ετσι όπως εξηγούνται τα λόγια του Επίκουρου μοιάζει σαν να εισέρχεται στο είναι η ιδέα μιας απόλυτης μεταφυσικής αποξένωσης από το "πάθος". Ανεξήγητα υποταγμένο στη σωφροσύνη το πάθος χάνει την οικειότητα και την "αναγκαιότητά" του. Χλιαροί άνθρωποι γεμάτοι σωφροσύνη, άνθρωποι του μέτρου. Τί σημαίνει να υπάρχεις, λόγου χάριν, χωρίς να είσαι (Σάρτρ) μέσα σ΄αυτή τη λογική του μέτρου και με αυτό τον τρόπο προσλαμβανόμενη. Στην ουσία ένας πρακτικός εκφυλισμός και υποτέλειας στον ωφελιμισμό της ησυχίας και της ηρεμίας. Θλιβερή έκλαμψη που συνδέει τον κόσμο των υπαρκτών πραγμάτων όχι με το πάθος της πέτρας ή το πάθος του ήλιου αλλά με την ηρεμία τους.Η πνευματική ηδονή που είναι διαρκέστερη και που φυσικά συνδέεεται με την αρετή δεν προσδιορίζεται στον Επίκουρο ως απαθής κατάσταση του είναι.Μέτρο όντας η ηδονή και η αλγηδών, αποπροσωποποιημένες στον σύγχρονο κόσμο παίρνουν το χαρακτήρα μιας αστικής ηθικότητας.Για δες τώρα την ατομική ηδονή ή τον πόνο για τον οποίο μιλούσε ο Επίκουρος. Τί είναι ηδονή και τί πόνος για έναν εκτελεστή της μαφίας; Τί είναι ηδονή και τί πόνος και πως συνδέονται με τις αρετές στον Μάρξ λόγου χάριν ο οποίος ουσιαστικά μετέφερε τον Επίκουρο στον υλισμό του; Τί είναι για σένα αλλά και για μένα και για κάθε άλλον η αποφυγή του πόνου μέσα στην απόλυτη ατομικότητα. Γιατί δεν θα υποταχθεί η πνευματική ηδονή που είναι και διαρκέστερη σε ένα σύστημα αρετών που ετεροκαθορίζεται εκτός της ατομικής ύπαρξης ή εκτός του είναι.Το παράδειγμα που ανέφερες πιό πάνω με το ζευγάρι δείχνει αυτήν την αρχή της ατομικής ηδονής. Η αλλοτρίωση της ατομικής ησύχιας ηδονής με την ησυχία εμφανίσθηκε ως σύστημα. Για δες τη μεταφορά από τον Thomas Jefferson (3o πρόεδρο των ΗΠΑ) της λογικής του Επίκουρου στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Πώς δηλαδή η ατομική ηδονή μετατρέπεται σε κοινωνιοκονομικό σύστημα. Στό τέλος θα κοινωνικοποιήσουν και τον έρωτα όπως λένε με πιο βέβαια χυδαία έκφραση την οποία δεν θέλω να αναφέρω εδώ. Αυτή η απλή φράση της λαϊκής θυμοσοφίας αναφέρετε και στην διακήρυξη άλλά και στον Μάρξ. Αυτά.

VARALIS είπε...

(εκτός συζήτησης)
Κουβέντες με τον φίλο Δημήτρη. Και του διάβαζα καταντικρύ του Καρυωτάκη
«Αχ τι ωραία που είμαι ακόμα γενναίος,
τώρα που λέω κι εγώ σε λίγο
όμορφος ακόμη, ακόμη νέος
γλυκά να φύγω.
Ωχ και να πάω – τι ωραία- να φτάσω
Σέρνοντας της νοσταλγίας το βήμα
πίσω από το σχέδιο μου να περάσω,
οξ’ απ’ το σχήμα»
«Ακούς» του λέω «ούτε ο παρατηρητής, ούτε και η γάτα του. Γιατί κατάλαβε ότι έξω από το σχήμα το πείραμα σχολάει» Και μου απαντάει «κυκλωδίοκτον». Ετσι διαμέσου του Κάλβου και μιας τυχαίας κουβέντας έφτασα εδώ.
Τον διάβαζα από μικρός. Στο γυμνάσιο μετά «ανεβάσαμε» τον «Ηχο του κώδωνος». Πήγαμε Χαλκίδα και τον βρήκαμε. Αταίριαστο το βλέμμα με τον άνθρωπο, σα να ήταν φυλακισμένο. «Δύσκολος» μας είπαν δεν μιλάει. Μιλήσαμε. Για λίγο. Μάθαμε αργότερα πως τους είχε αλαλιάσει τους Χαλκιδαίους. Όλο μηνύσεις. Έπαιρνε τον τηλεφωνικό κατάλογο έβρισκε κακόηχα ονόματα και το πρωί έκανε μήνυση για προσβολή της αισθητικής. Το διασκέδαζε. Θείο τραγί πάνω στη γέφυρα με κείνα τα νερά που ακόμα και σήμερα δεν ξέρουν που πάνε. Μόνο εμείς είμαστε σίγουροι στη φυγή μας προς τα εμπρός. Νάσαι καλά, πάντως

Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής είπε...

Άργησα να σας απαντήσω, αλλά επιτέλους βρήκα χρόνο.

@ Αγαπητέ Ανώνυμε, νομίζω ότι παρερμηνεύεις τα λόγια του Επίκουρου κατά το δοκούν.
Σα να αφορίζεις και να καταργείς το γνωστό "παν μέτρον άριστον", σα να εναντιώνεσαι και να μην κατανοείς την "μεσότητα" του Αριστοτέλη.
Το να προτείνεις σε κάποιον να χει σύνεση και μέτρο, δεν σημαίνει ότι αυτόματα τον φυλακίζεις μέσα σε καθορισμένα όρια. Γιατί τότε, μόνο σύνεση δεν θα ταν αυτό.

Σύνεση και σωφροσύνη είναι να μπορείς να βλέπεις, να ξεχωρίζεις, να ζεις και να δέχεσαι και τα υπερβολικά και τα λίγα, και τα περιττά και τα απαραίτητα. Και όλα χρειάζονται. Και το πάθος και η αταραξία. Και η ορμή και το αργό βήμα.
Η σύνεση ξέρει πότε να υποχωρήσει για να αφήσει το πάθος να προηγηθεί και πότε να πάρει τα ηνία για να προχωρήσει μπροστά.
Δεν ζητάει μισούς ανθρώπους ο Επίκουρος, όπως τα μοναχικά τάγματα. Γιατί όπως λέει και ο ίδιος: "Την φύση δεν πρέπει να την βιάζουμε αλλά να την υπακούμε".

Κι όταν μιλάει για τον πόνο, δεν εννοεί τον διαφορετικό πόνο που μπορεί να νιώσει κάποιος και πώς θα τον αντιληφθεί σε διάφορες καταστάσεις, αλλά τον βαθύτερο πόνο, την αλγηδόνα της ύπαρξης όπως κι αν την βιώνει κανείς.
Γι αυτό δίνει βάση στην υγεία του κορμιού και την αταραξία της ψυχής.
Γι αυτό και γίνεται η φιλοσοφία το μορφίνωμα του πόνου στον αγώνα της ζωής.

Δεν θυμάμαι πού διάβασα ότι οι άνθρωποι δεν είναι γεννημένοι για την ευτυχία. Μόλις αποκτήσουν κάτι που θέλουν, σύντομα το βαριούνται και τους λείπει κάτι άλλο. Μια διαρκής αναζήτηση και ανικανοποίηση.
Πολλοί νομίζουν ότι στη ζωή πρέπει να ψάξουν να βρουν την ευτυχία κι έτσι δεν την φτάνουν ποτέ.
Αυτό που πρέπει να ζητάμε είναι η γαλήνη. Να μπορούμε να δεχόμαστε ό,τι μας συμβαίνει "καλό" ή "κακό" (κατά την κρίση μας) χωρίς να ταράζουμε την ψυχή μας.
Κι αυτό δεν σημαίνει μια ζωή χωρίς ζωή, πάθος ή μετασιώρσεις.

Δεν είμαι υπερασπίστρια του Επίκουρου.
Έχοντας κουραστεί όμως από παντοειδείς παρερμηνείες, προτείνω να σκύβουμε λίγο περισσότερο στην ουσία των πραγμάτων κι όχι στο άμεσο και άκοπο φαίνεσθαι.

@Κύριε VARALIS, καλώς ορίσατε (έστω και καθυστερημένα).
Δεν κατάλαβα σε ποιον Δημήτρη αναφέρεστε.
Σας ευχαριστώ που μοιραστήκατε την εμπειρία σας σχετικά με τον Σκαρίμπα.

Ανώνυμος είπε...

Ενδιαφέρον είναι το λεχθέν να μην ταράζουμε τη ψυχή μας και να δεχόμαστε κάθε καλό ή κακό. Ας πούμε: "Σφάξε με αγά μου ν' αγιάσω" μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία του Επίκουρου εις τα νεώτερα καθ΄ήμάς. Ευχαριστιέμαι να διαβάζω τη σκέψη σας αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ευχαριστιέμαι και με την κόντρα μαζί σας. Καλό είναι να προσέχουμε με αυτές τις υποταγές που αναφέρετε. ΄Οσον αφορά την μεσότητα του Αριστοτέλη δεν την ορίζει απαραίτητα σαν μετριότητα. Στην Αθήνα το έκαναν αυτό διώχνωντας τον Αριστείδη επειδή ήταν δίκαιος. Τόσο δίκαιος που η μεσότης -μετριότης δεν το ανεχόταν.Στόλιζαν με υπερθετικά το δίκαιος για να μην ορίσουν την ουσία του. Δίκαιος-δικαιότερος-δικαιότατος. Κάτι σύγχρονο ΄Αγιος ο Θεός Πανάγιος ο εκπρόσωπός Του.Ο Αριστοτέλης ορίζει την ουσία ως μεσότητα όχι την υπεραξία της ή το εποικοδόμημα όπως θα έλεγαν οι αριστεροί ή την σύγκριση με κάτι άλλο. Προτιμώ λοιπόν και εγώ την εξορία ως ο δίκαιος Αριστείδης ενώ "δικαιότεροί" του παρέμεναν εν Αθήναις.Αυτά και θα επανέλθω μαζί με τις ειλικρινείς ευχαριστίες μου που απαντάς σε ένα άλλο όμως θέμα.

VARALIS είπε...

Με το συμπάθιο για μερικά λόγια ακόμη…
Τα «κανονιστικά» «σύνεση» και «μέτρο» έχουν μακριά γραμμή από τον Αριστοτέλη ως τον Κεκαυμένο και βάλε της μεσότητας μέχρι των ημερών μας που θέλει όλα να βρίσκονται υπό της λογικής του ελέγχου. Κι αυτή πάλι η μεσότητα βρίσκει άραγε εφαρμογή στον έλεγχο του βίου που καθιερώθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Κι αν ναι ποιους αφορά; Τους κρατούντες η αυτούς που θέλουν δεν θέλουν, ελέγχονται; Και όχι μόνο ελέγχονται αλλά δεν τους επιτρέπεται να έχουν και έναν διαφορετικό λόγο, κατανεύοντας στον έλεγχο και λαμβάνοντας την ησυχία αυτή ως ευδαιμονία. Γιατί ακριβώς ο Σκαρίμπας σε μια άλλη γραμμή (Αρχίλοχος, Παπαδιαμάντης, Καρυωτάκης, Άκης Πάνου) υπερασπίζεται την «έκφραση του αδύνατου» που είναι το πάθος συντασσόμενος σε μια μακριά γραμμή που έχει να κάνει με την αποδοχή του Διόνυσου στην ελληνική πόλη και την καθιέρωση της προφητικής μανίας. ( Με την αποδοχή του Διόνυσου γίνεται αποδεκτή και η προφητική μανία που ο Πλάτωνας κατά λάθος την αποδίδει στον Απόλλωνα, ο οποίος μέχρι τότε έβρισκε εχθρικό κάθε τι που είχε φύση την έκσταση (έτσι γράφει ο Dodds στους Ελληνες και το παράλογο). Η ιστορία είναι πολύ παλιά. Κι όπως σημειώνει ο Καμύ (που τα λόγια του είναι τραγικά επίκαιρα σε αυτά τα χρόνια της ολοκληρωτικής υποταγής) « Το τόξο λυγίζει, το ξύλο φωνάζει. Στην κορυφή της ψηλότερης έντασης θα ξεπηδήσει η ορμή ενός ευθυτενούς βέλους, της πιο σκληρής και ελεύθερης τροχιάς»
Υ.Γ. Θα μπορούσα να γράψω «ένας φίλος» όμως όπως βλέπετε είμαι οπαδός του επώνυμου για αυτό έγραψα «ο Δημήτρης» έστω και αν δεν τον γνωρίζετε. Είναι και αυτό μια άποψη, αν μπορώ να την τηρώ με συνέπεια.

Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής είπε...

Ανώνυμος και κ. Βαραλή,

Νομίζω ότι εκτός του ότι έχουμε παρεκκλίνει πολύ από το αρχικό θέμα, κατά βάθος συμφωνούμε διαφωνώντας.
Γι αυτό κι εγώ θα διαφωνήσω συμφωνώντας μαζί σας.

Ποιος εξοβέλισε το πάθος;
Ποιος ζήτησε το εμετικό χλιαρό;
Ποιος μίλησε για επίπεδη, ελεγχόμενη και κατευθυνόμενη συναισθηματικά ζωή;
Ποιος είπε ότι η μεσότητα έχει σχέση με την μέση και την μετριότητα των πραγμάτων;
Άλλο η αντικειμενική μεσότητα με την αρχή και το τέλος του Αριστοτέλη (επομένως και κάποια μέση) κι άλλο η υποκειμενική μεσότητα στα περιβόητα Ηθικά Νικομάχεια.
(Για όσους δεν θυμούνται: η διανοητική ή η ηθική αρετή είναι μια «έξις» που οδηγεί στην τελειότητα. Αυτή η τελειότητα είναι η «μεσότητα»)

Για απόδειξη, σας παραπέμπω σε παλιότερη ανάρτησή μου περί συναισθήματος:
http://kyklodiwkton.blogspot.com/2007/12/blog-post_08.html
Κάπου λέω ότι μας παίρνει ανθρώπους και μας επιστρέφει Ήρωες.
(Η τροφή του πάθους είναι πρωταρχικά το συναίσθημα)

Και κάτι άλλο τελευταίο.
Σ' αυτή τη χώρα που ζούμε, με τέτοιο ήλιο και τέτοια φύση που ξυπνούν και διεγείρουν συνεχώς τις αισθήσεις μας, είναι εύκολο νομίζετε να μπούμε σε συναισθηματικά καλούπια;

Υ.Γ. Κύριε Βαραλή θα μου επιτρέψετε ένα αστείο;
Με μπερδέψατε.
Είπατε ότι είστε οπαδός του επώνυμου, αλλά αναφερθήκατε μόνο σε... όνομα!